Strona przedmiotowa SP7 w Tychach

PLUTO DAY - DZIEŃ PLUTONA

Niestety, mianem planety cieszył się tylko 76 lat, bo 24 sierpnia 2006 roku (wtedy obchodzimy Dzień Zdegradowania Plutona) decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU) Pluton został zakwalifikowany do grupy tzw. planet karłowatych. Tym samym zgodnie z rezolucją przyjętą przez IAU Układ Słoneczny liczy osiem planet. Są to: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran i Neptun.

O Plutonie wiemy więcej dzięki sondzie kosmicznej NASA New Horizons, która 14 lipca 2015r. przeleciała w jego w pobliżu.

Co zadecydowało o degradacji ?

Aby dobrze zrozumieć motywy działania IAU, należy podać ustaloną i zaakceptowaną przez członków IAU definicję planety jako obiektu, który spełnia trzy następujące kryteria:

·    orbituje wokół Słońca;

·    ma wystarczającą masę, aby dzięki własnej grawitacji przybrać okrągły kształt – to tzw. zachowanie równowagi hydrostatycznej;

·   „wyczyściło” przestrzeń w pobliżu swojej orbity – oznacza to, że na jego orbicie nie znajdują się inne ciała niebieskie, ponieważ na skutek oddziaływania grawitacyjnego zostały one przyciągnięte przez planetę.

Jednocześnie zdefiniowano pojęcie planety karłowatej, które wskazuje, że jest to ciało niebieskie, które:

- orbituje wokół Słońca;

- zachowuje równowagę hydrostatyczną;

- „nie wyczyściło” przestrzeni w pobliżu swojej orbity, zatem nie znajduje się samotnie na swojej orbicie wokół Słońca.

Z tego wniosek, że Pluton nie spełnił kryterium.

Jednak coś zyskał w wyniku degradacji, będąc ostatnią najmniejszą planetą Układu Słonecznego, stał się nagle największą planetą karłowatą.

Ciekawostki o Plutonie

* Temperatura powierzchni wynosi 40-60 K i rośnie wraz z wysokością do około 110K na pułapie 30 km. (od -235 do -210 stopni Celsjusza), ponieważ jest tak daleko od Słońca,

* Średnica Plutona wynosi 2370 kilometrów. Pluton jest 18,5% wielkości Ziemi.

* Pluton posiada 5 księżyców są to: Charon, Hydra, Nix, Kerberos oraz Styx.

* Potrzeba około pięciu godzin, aby światło słoneczne dotarło do Plutona. Dotarcie do Ziemi zajmuje osiem minut.

*Pluton kręci się w przeciwnym kierunku niż Ziemia, co oznacza, że Słońce wschodzi na zachodzie i zachodzi na wschodzie. Tylko Wenus, Uran i Pluton mają wsteczny obrót.

* Jeden dzień na Plutonie trwa około 153 godzin, a cała podróż wokół Słońca trwa około 248 lat. Jego księżyc Charon także orbituje wokół Plutona około 153 godziny.

* Pluton potrzebuje 6 dni, 9 godzin i 17 minut, aby raz obrócić się,

* Pluton składa się głównie z lodu i skał. Kiedy Pluton jest najbliżej Słońca, atmosfera Plutona jest gazem. Kiedy znajduje się najdalej od Słońca, jego atmosfera zamarza i pada tam śnieg. Kosmiczny teleskop Hubble’a ujawnił również dowody, że skorupa Plutona może zawierać złożone cząsteczki organiczne. Pluton to jedyna znana planeta karłowata z atmosferą, która składa się z azotu z pewną ilością tlenku węgla i metanu. Jest bardzo cienka i toksyczna dla ludzi.

* Jego masa wynosi około 1,2 × 1022 kg.

* Gęstość Plutona waha się od 1,92 g/cm3 do 2,06 g/cm3.

W artykule wykorzystano informacje pochodzące z: https://fajnepodroze.pl/pluton-ciekawostki-informacje/

Zdjęcie kompozytowe wykonane przez sondę New Horizons 14 lipca 2015 roku

Autorstwa NASA / Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory / Southwest Research Institute -https://www.nasa.gov/sites/default/files/thumbnails/image/crop_p_color2_enhanced_release.png (Converted to JPEG)
Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=41837276 

DZIEŃ SAAMÓW

6 lutego obchodzimy Dzień Saamów, rdzennego ludu Skandynawii. Od 2004 roku jest to również urzędowe święto w Norwegii. Około 10 tysięcy lat temu zasiedlili obecne tereny Finlandii, Norwegii, Szwecji i Rosji. Ich historia naznaczona jest piętnem wojny, powstawania państw, prześladowań i globalizacji. Mimo upływu czasu, burzliwych dziejów stanowią jedną z najsilniejszych, ale niejednorodną grupą etniczną na świecie.

Autorstwa Rogper z angielskiej Wikipedii - Na Commons przeniesiono z en.wikipedia., CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=53461

Narodowy Dzień Samów ustanowiono na pamiątkę pierwszego Kongresu Saamów, który odbył się 6.02.1917. Ta data jest bardzo ważna dla społeczności saamskiej – tego dnia przedstawiciele narodu saamskiego pochodzącego z różnych krajów debatowali nad problemami, które dotykają Samów rozsianych po różnych krajach.

Saamowie mają swoją własną flagę. Niebieskie półkole to symbol księżyca, a czerwone – słońca. Te same barwy znajdują się na tradycyjnych strojach saamskich. Również mają swoją niepowtarzalną symbolikę. Zieleń symbolizuje naturę, kolor niebieski – wodę (eliksir życia), żółty – słońce, a czerwony – ogień (miłość). Kształt okręgu to symbol duchowości łączącej wszystkie elementy. Mają hymn narodowy, w którym ważną rolę odgrywa piękno natury Laponii: święto narodowe, a nawet parlament, którego poczynania można śledzić także na facebooku i twitterze. Język saamski ma 9 odmian (głównymi dialektami, którymi do dziś posługują się Samowie są lulesamiska, nordsamiska, sydsamiska).

Saamowie nie są jednorodną grupą - mieszkali na różnych obszarach i prowadzili różne tryby życia: leśni byli myśliwymi i zbierali owoce leśne, przybrzeżni polowali na foki, morsy i łowili ryby, górscy wyspecjalizowali się w hodowli reniferów, które oswoili i przyjęli ich koczowniczy tryb życia. Dzięki tym zwierzętom mieli pożywienie (mięso, mleko), ubranie (skóry), transport, schronienie (namiot ze skór), narzędzia (harpuny z kości i poroża). Dziś Saamowie prowadzą osiadły tryb życia. Większość zatrudniona jest w miastach. Tylko 10% utrzymuje się z hodowli reniferów, a głównym atrybutem hodowców bynajmniej nie jest renifer, a skuter śnieżny.

Dla Saamów ważna jest ich kultura i folklor, stąd ich oryginalne i kolorowe stroje ludowe oraz sztuka rękodzieła zdobiona w porożach, drewnie i ze skóry reniferów. Poprzez ubiór Saama można stwierdzić jego stan cywilny, pochodzenie i wiek. Krój i kolor stroju zdradza region, z którego pochodzi Saam, a kształt guzików – jego stan cywilny (okrągłe oznaczaja stan „wolny”, kwadratowe „zamężna/ żonaty").

Współcześni Saamowie w strojach ludowych

 Autorstwa Kirkens Informasjonstjeneste (Information Service of the Church of Norway) - http://www.kirken.no/?event=showPictureCat&katid=244, CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1856952

Surowy skandynawski krajobraz – zamarznięte jeziora, bujne lasy pokryte śnieżną pokrywą, wszechobecne zaspy śnieżne w tych bardzo trudnych warunkach od wieków żyją Saamowie.

Źródło: J.Jaworska: Skandynawia i Finlandia

ŚWIATOWY DZIEŃ MOKRADEŁ

Światowy Dzień Mokradeł to kampania prowadzona na całym świecie, której celem jest podniesienie wiedzy społeczeństwa na temat roli terenów podmokłych w przyrodzie i działalności człowieka. Obchodzona jest co roku 2 lutego na pamiątkę podpisania Konwencji o obszarach wodno-błotnych – międzynarodowego traktatu przyjętego w 1971 roku, w którym uczestniczą obecnie 172 państwa. W Polsce dzień ten obchodzony jest od 2002r.

Mokradła, czyli tereny podmokłe, to obszary lądowe  stale lub okresowo nasycone lub zalane wodą. Do śródlądowych terenów podmokłych zalicza się bagna, torfowiska, jeziora, rzeki i tereny zalewowe. Do mokradeł nadbrzeżnych należą solniska, estuaria, lasy namorzynowe, laguny, a nawet rafy koralowe. Stawy rybne, pola ryżowe i saliny to tereny podmokłe utworzone przez człowieka. 

Bagna i trzęsawiska wydają się nieprzystępne i nie każdy docenia ich rolę. Tymczasem mokradła są niezwykle ważne dla ludzi i całego środowiska naturalnego. Mają nawet wpływ na… klimat! Tereny podmokłe mają zdolność magazynowania wody podczas wezbrań, z kolei w czasie suszy stopniowo uwalniają zgromadzoną wilgoć. Mokradła pochłaniają również dwutlenek węgla z atmosfery. Są więc istotnym ogniwem w walce ze zmianami klimatu.

Dlatego wspierajmy obchody Światowego Dnia Mokradeł.

Czy wiesz, że……

•  Od początków ery przemysłowej na świecie utracono 87 % wszystkich obszarów podmokłych.
•  Żywe torfowisko przyrasta 1 mm na rok, po osuszeniu zanika dziesięć razy szybciej.
•  W Polsce mokradła występują na powierzchni ok. 4,4 mln ha, co stanowi niemal 14 proc. kraju. Z tego 4 proc. zajmują torfowiska o powierzchni większej niż 1 ha.
•  We wszystkich torfowiskach w Polsce zmagazynowanych jest 35 mld m3 wody, czyli dwukrotnie więcej niż we wszystkich polskich jeziorach.
•  Dziś na całym świecie spośród 19,5 tys. gatunków związanych z mokradłami, ok. 25 proc. zostało w ujętych w Czerwonej Księdze Gatunków.
•  Bagna, w których akumuluje się torf, są ogromnym magazynem węgla. Jeden hektar ekosystemu bagiennego pochłania w ciągu roku od kilkuset kilogramów do nawet dwóch ton węgla. Najnowsze badania pokazują, że torfowiska zakumulowały go znacznie więcej niż cała roślinność lądowa.

AUSTRALIA DAY - DZIEŃ AUSTRALII

1. Australia jako państwo to nie tylko kontynent, to także wyspa Tasmania oraz szereg mniejszych wysp i archipelagów znajdujących się na 2 oceanach: Indyjskim i Spokojnym.
2. Powierzchnia to ponad 7,6 miliona km², jest prawie takiej samej wielkości jak USA.

3. Ludność Australii to niespełna 25,77 miliona mieszkańców, daje to średnią 3,3 osób/kilometr kwadratowy, jednym słowem prawdziwe pustkowie. 90% Australijczyków mieszka na wybrzeżu.
4. Stolicą kraju jest Canberra. W 1908 roku zawarto kompromis pomiędzy rywalizującymi ze sobą dwoma największymi miastami Australii – Sydney i Melbourne. Miasto Canberra zostało zbudowane od podstaw mniej więcej pośrodku odległości między nimi. Od Sydney dzieli je odległość 248 km, od Melbourne – 483 km.
5.Australia ma więcej niż jedną strefę czasową. Czas jest regulowany przez poszczególne rządy stanowe.
6.Najwyższą górą Australii jest góra Kościuszko o wysokości 2228 metrów, którą odkrył i nazwał Polak Paweł Edmund Strzelecki. Ten sławny podróżnik był również odkrywcą złota w Australii.
7. Najdłuższą rzeką jest rzeka Murray o długości 2508 km.
8. Największa na świecie piaszczysta wyspa znajduje się w Australii. Jest to Fraser Island.
9. Rdzenni mieszkańcy, tzw. Indigenous people of Australia zamieszkali Australię między 40-60 tysięcy lat przed przybyciem Brytyjczyków. Pierwsze zapiski Europejczyków opisują rdzennych mieszkańców jako społeczeństwo tubylcze, które żyło głównie z polowań i upraw. Aborygeni są bardzo związani z naturą, a swoje wierzenia i kulturę przekazywane są dzięki legendom, sztuce, rękodziełu i tańcom.
10. Wielka Rafa Koralowa we wschodniej Australii jest największą na świecie. Składa się z ponad 3000 raf, w których żyje ponad 350 gatunków korali i ponad 1500 gatunków ryb.
11. Jest w rzeczywistości najsuchszym zamieszkałym kontynentem świata.
12. W Australii żyje około 1500 rodzajów pająków, 4000 rodzajów mrówek i 350 rodzajów termitów
13. Jest domem dla 21 z 25 najbardziej jadowitych węży na świecie.
14. Australia jest domem dla najbardziej śmiercionośnego pająka, najbardziej śmiercionośnego węża, najbardziej śmiercionośnej ośmiornicy, najbardziej śmiercionośnej ryby i tak dalej. Ale mimo to, bardzo niewielu ludzi jest zabijanych przez te wysoce jadowite zwierzęta.
15. Australijski emu – duży, bezlotny ptak – może biec z prędkością nawet 45 km/h.
16. Australia słynie także z hodowli owiec, których jest tam 3x więcej niż ludzi.
17. W XIX wieku do Australii trafiły wielbłądy. Dziś populacja australijskich wielbłądów jest największa na świecie.
18. W Australii występują 4 różne gatunki kangurów, z których największy jest kangur czerwony.

                     źródło: www.gify.net

19. Miś koala śpi około 20 godzin dziennie.
20. Australia jest największym eksporterem węgla na świecie.
21. Edukacja w Australii zaczyna się w zerówce i kończy na klasie 12. Istnieje tam obowiązek nauczania, więc każdy, kto przekracza australijską granicę na wizie innej niż turystyczna, ma obowiązek posłać dziecko (w wieku od 5 do 18 lat) do szkoły.
22. W Australii każdy kto ukończył 18 lat i wszyscy starsi mają obowiązek brać udział w wyborach. Niezastosowanie się do tego obowiązku jest karalne.
23. Pierwsza policja w Australii składała się z najlepiej zachowujących się skazańców.

Australia Day w porcie w Sydney, 2004

Autorstwa Phil Whitehouse from London, United Kingdom, aka Phillie Casablanca on Flickr - Australia Day, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8834441